HISTORIA POLSKIEGO ŻEGLARSTWA

Historia żeglarstwa w Polsce
Początki żeglarstwa, przed uzyskaniem niepodległości państwa polskiego tworzyli polscy harcerze na Dalekim Wschodzie W latach 1917-1919 powstają i działają drużyny harcerskie we Wladywostoku i Charhinie Harcerze zgrupowani w Hufcu Syberyjskim pod kierunkiem Józefa Jakóbkiewicza uprawiają żeglarstwo morskie. Po powrocie do kraju członkowie tego hufca organizują w latach 1924-1928, na Helu, pierwsze szkoleniowe obozy żeglarskie
W czerwcu 1919 r., na mocy Traktatu Wersalskiego, Polska uzyskuje dostęp do morza, pas wybrzeża morskiego o długości 147 km. W tym samym roku powstaje w Charzykowach Stowarzyszenie Przyjaciół Żeglarstwa stworzone przez Ottona Weilanda. Daje ono początek sportowi żeglarskiemu w Polsce.
W 1922 r. Stowarzyszenie przekształciło się w Klub Żeglarski – Chojnice (pierwszy klub żeglarski). W tym samym okresie powracają do kraju ludzie o dużym doświadczeniu żeglarskim: Antoni Aleksandrowicz, Konstanty Maciejewicz, Ludwik Szwykowski, Mariusz Zaruski.
W 1924 r. dzięki inicjatywie Aleksandrowicza i Zaruskiego powstaje Yacht Klub Polski (YKP), którego pierwszym komandorem zostaje M. Zaruski. Głównym celem YKP jest szkolenie żeglarzy i przygotowanie kadr dla gospodarki morskiej. Już w rok później następuje zakup pierwszych jachtów klubowych dla celów

szkoleniowych. Są to "Witeź" (75 m2 powierzchni ożaglowania) oraz "Gryf (75 m2), Natomiast pierwszym jachtem żaglowym pływającym pod polską banderą, a dokładnie banderą YKP, był dwumasztowy jacht "Carmen" (130 m2).
W tym samym czasie rozpoczynają swoją działalność: Wojskowy Yacht Klub w Warszawie (przekształcony w Oficerski Yacht Klub), Sekcja Żeglarska AZS – Warszawa (przemianowana na Yacht Klub AZS), harcerskie drużyny wodne, Ośrodek Wychowania Morskiego Państwowego Urzędu Wychowania fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Jastarni, Liga Morska i Rzeczna (przekształcona w 1930 r. w Ligę Morską i Kolonialną) i wiele innych klubów żeglarskich.
W maju 1924 r. powstaje Polski Związek Żeglarski (PZŻ) będący do dziś naczelną władzą żeglarską, a jego pierwszym prezesem zostaje Józef Klejnotl 5 Turski. Jednocześnie PZZ staje się członkiem Międzynarodowego Związku Żeglarstwa Regatowego (IYRU)'.
Również w tym samym roku polscy żeglarze po raz pierwszy uczestniczą w Igrzyskach Olimpijskich w Ps r \żu. Reprezentował nas Edward Bryzemejster, zajmując 12 miejsce w olimpijskich regatach.
Coraz częściej organizowane są i przeprowadzane obozy szkoleniowe oraz turystyczne rejsy śródlądowe i morskie. Pomimo przeszkód natury finansowej, powstają nowe sekcje i kluby żeglarskie. W 1925 r. Zaruski, jako pierwszy organizuje na jachcie "Witeź" zagraniczny rejs morski do portów Szwecji i Danii. W tym samym roku po Bałtyku pływają pod polską banderą "Carmen", "Jurand" (100 m2), "Witeź", "Gryf.
W 1926 r. powstaje Komitet Floty Narodowej, którego twórcą i orędownikiem jest M. Zaruski. Z funduszów tego komitetu zostały zakupione 4 jednostki, a wśród nich fregata – "Dar Pomorza (1900 m2). "Dar Pomorza" wszedł do służby w 1930 r. jako statek szkolny Polskie Marynarki Handlowej, zastępując zasłużony żaglowiec "Lwów" (1500 m). M. Zaruski położył również olbrzymie zasługi dla rozwoju harcerskich drużyn wodnych, których prężna działalność została wynagrodzona zakupem w 1934 r. nowej jednostki – "Zawiszy Czarnego" (432 m), przeznaczonej dla celów szkoleniowych w rejsach po Bałtyku i Morzu Północnym.
vV okresie międzywojennym (od 1932 r.) rozwijał się również Akademicki Związek Morski (AZM). Powstały w Wolnym Mieście Gdańsku i działający w niezwykle trudnych i nieprzychylnych warunkach AZM zakupił szybko ze swoich funduszy jachty morskie, stając się w 1935 r., armatorem aż ośmiu jednostek.
Począwszy od początku lat 30-tych jachty polskie wychodzą na dalekie morza i oceany. W 1932 r. dwaj harcerze – Władysław Wagner i Rudolf Korniowski na słupie "Zjawa" wyszli z Gdyni w rejs dookoła świata. W tym wokółziemskim rejsie jacht "Zjawa l" (38,30 m2) płynący trasą: Gdynia, Casablanka, Dakar, Belem, Colon -Panama, zastąpiony został keczem "Zjawa II" (100 m2) (Colom Galapagos, wyspy Fidżi), a następnie jolem ".".jawa III" (150 m2) (Guayaguil – Ekwador, Sydney, Ocean Indyjski Aden, Morze Czerwone, Port Said, Gibraltar, Londyn). Władysław Wagner po siedmiu latach rejsu dopłynął do Londynu, gdzie zastał go wybuch wojny.
W 1933 r. A. Bohomolec, J. Witkowski i J. Świechowski organizują na jachcie "Dal" (46 m2) pierwszy rejs przez Atlantyk -z Gdyni do Chicago. Rejs ten zakończony został pełnym sukcesem.
W 1938 r. w rejs dookoła świata wyruszają na jachcie "Poleszuk" (100 m2) warszawscy harcerze. Rejs ich zo itaje jednak przerwany w Nowym Jorku wybuchem II wojny światowej.
W 1941 r. w Chersoniu koło Odessy zmarł Mariusz Zaruski – pionier i współtwórca żeglarstwa sportowego w Polsce, generał Wojska Polskiego, marynarz i taternik.
Po wojnie Polska uzyskuje pas wybrzeża morskiego o długości 524 km.' IYRU – International Yacht Race Union
Przystąpiono do odbudowy sportu żeglarskiego niemalże od podstaw (jachty i przystanie byty zniszczone,

wody morskie i śródlądowe zaminowane).
Pierwsze lata po wojnie to okres rozwoju żeglarstwa śródlądowego oraz stworzenia ośrodka szkolenia żeglarskiego LOK w Jastarni. W 195fi r. zostaje reaktywowany PZŻ (po likwidacji w 1951 r.). Od tego momentu następuje rozwój żeglarstwa morskiego, którego uprawianie umożliwione zostało już w rok później, tj. w 1957 r. Możliwość uprawiania żeglugi sportowej i turystycznej po Bałtyku i dalszych akwenach zostaje w pełni zrealizowana.
Z ważniejszych rejsów wymienić należy: w roku 1957 rejs dwóch żaglowców. "Zew Morza" (360 m2, kpt. J. Hebel) i "Generał Zaruski" (309 m2, kpt. W. Jacewicz) do Narwiku, w 1959 r. rejs jachtu "Witeź II" (50 m2, kpt. E. Żychiewicz) na Morze Północne do Islandii, w 1960 r. rejs jachtu "Dar Opola" (140 m2, kpt. B. Kowalski) na Morze Czerwone, w 1962 r. rejs jachtu "Hermes II" (53 m2, kpt. J. Dacko) przez Atlantyk na Florydę, w 1965 r. rejs jachtu "Śmiały" (140 m2, kpt. B. Kowalski) dookoła Ameryki Południowej, z przejściem Cieśniny Magellana i Kanału Panamskiego, w 1967 r. rejs jachtu "Swarożyc" (85 m~, kpt. W. Liskiewicz) na Spitsbergen.
W marcu 1967 r. pierwszy Polak samotnie wyrusza w rejs dookoła świata. Jest nim Leonid Teliga. Płynie na jachcie wybudowanym własnymi siłami Jolu "Opty" (43 m2). Trasa rejsu wiedzie z Casablanki poprzez Barbados, Kanał Panamski, Wyspy Oceanii, Tahiti, Ocean Indyjski, Przylądek Dobrej Nadziei. Reis kończy się w Casablance po 27, 5 miesiącach żeglugi.
W 1968 r. odbył się rejs jachtu "Euros" (78 m2, kpt. W. Orszulok) do Islandii, a w 1969 r. rejs jachtu "Freya" (78 m2, kpt. D. Bogucki) do Grenlandii.
W 1970 r. z inicjatywy redakcji "Glos Wybrzeża" ustanowiono doroczną nagrodę "Rejs Roku", a Minister Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej ufundował doroczną nagrodę specjalną – "Srebrny Sekstant" – za największe wyczyny żeglarskie w roku.
Od 1960 r. co cztery lata odbywają się Transatlantyckie Regaty Samotnych (OSTAR)2 z Plymouth w Anglii do Newport w USA. Na starcie OSTAR-72 stanęły po raz pierwszy polskie jachty: "Polonez" (73,5 m2)-kpt. K. Baranowski, "Komodor" (63 m2) – kpt. T. Remiszewska, "Miranda" (47 m2) – kpt. Z. Puchalski. Do mety dotarły wszystkie jednostki, zajmując pozycje 17, 34, 29 na 59 jachtów uczestniczących. Wkrótce potem kpt. Krzysztof Baranowski wyrusza na jachcie "Polonez" w samotny rejs dookoła świata. Rejs ten zakończony zostaje w czerwcu 1973 r. (trasa: Newport-Kapsztad-Hobartpr~rl. Horn-Plymouth-Szczecin).
W 1973 r. niemal jednocześnie dwa inne polskie jachty, "Euros" (kpt. A. Kaszowski) i "Konstanty Maciejewicz" (84 m2, kpt. T. Zydler), opływają prrylądek Horn. Jacht "Konstanty Maciejewicz" płynął trasą trudniejszą-ze wschodu na zachód.
Również w 1972, r. po raz pierwszy polskie jednostki żaglowe biorą udział w Operacji Żagiel (OS)3 wielkim zlocie żaglowców z całego świata. W regatach organizowanych w ramach OS-72 "Dar Pomorza" (kpt. K. Jurkiewicz) zajął l miejsce.
W 1973 r. odbywają się pierwsze Regaty Dookoła Świata "Whitbread" z Portsmouth przez Kapsztad, Sydney, Rio de Janerio do Portsmouth. Uczestnicz w nich siedemnaście jachtów, w tym dwa z Polski -"Copernicus" (80 m , kpt. Z. Perlicki,11 miejsce) i "Otago" (140m2, kpt. Z. Pieńkawa, 13 miejsce)
W 1974 r. w rejs dookoła świata wyrusza jacht ..Maria" (38 m2, kpt. L. Mączka), a załogowy rejs dookoła świata kończy "Zew Morza" (kpt. Z. Michalski). W latach 1975-76 jacht "Gedania" (200 m2, kpt. D. Bogucki) płyrre do Arktyki Kanadyjskiej, obu Ameryk i Antarktydy.
W czerwcu 1976 r. studenci Śląskiego Yacht Klubu SZSP na jachcie "Asterias" (80 m2, kpt. A. Lipiński) wyruszają w pierwszy studencki rejs dookoła światu, którego pomyślny finał następuje w listopadzie następnego roku.
W 1976 r. w regatach OSTAR-76 startuje kpt. K. Jaworski na jachcie "Spaniel" (66 m2), zajmując 3

miejsce w ogólnej klasyfikacji.
W kwietniu 1978 r. kończy swój samotny rejs dookoła świata po prawie 25 miesiącach żeglugi pierwsza kobieta – Krystyna Chojnowska-Liskiewicz na jachcie "Mazurek" (35 m2). W tym samym roku kpt. A. Urbańczyk na jachcie ,.Nord III" (35 m2), jako pierwszy polski żeglarz, samotnie przepływa północny Pacyfik w obie strony. Pokonał trasę Tokio-San Francisco w rekordowym czasie 49 dni.
Rok 1980 obfituje w wielkie wydarzenia żeglarskie. Kpt. H. Jaskuła na jachcie "Dar Przemyśla" (80 m2) kończy rejs dookoła świata bez zawijania do portów (non-stop), na trasie Gdynia-Gdynia, po około 12 miesiącach żeglugi. "Dar Pomorza" pod komendą kpt. T. Olechnowicza zajmuje l miejsce w OS-80. Kpt. K. Jaworski startując ponownie w regatach OSTAR-80 na jachcie "Spaniel M" zdobywa 6 miejsce, a kpt. Z. Puchalski kończy swój rejs dookoła świata na jachcie "Miranda".
W 1981 r. na jachcie "Gedania" (kpt. W. Wierzbicki) dokonano pierwszego w historii światowego jachtingu opłynięcia Spitsbergenu.
W 1982 r. podczas OS-82 "Dar Młodzieży" (3000 m2, kpt. T. Olechnowicz), następca "Daru Pomorza" zajął l miejsce w regatach w klasyfikacji generalnej. W tym też roku minęło 35 lat od pierwszego szkoleniowego obozu żeglarskiego zorganizowanego w Trzebieży (port w południowo-zachodniej części Zalewu Szczecińskiego, w połowie drogi wodnej między Szczecinem a Świnoujściem). W końcu lat 50-tych ośrodek ten przejął PZŻ, przekształcając go w Centralny Ośrodek Żeglarstwa PZŻ.
W 1983 r. kpt. M. Szafran na jachcie..Nasz dom" zakończył, jeden z najdłuższych w dotychczasowej historii polskiego jachtingu. 5-Letni rejs dookoła świata
Rok 1984 to rok obchodów wielu poważnych rocznic istotnych dla żeglarstwa polskiego. Obchodzono wtedy 60-lecie istnienia PZŻ i YKP, 60-lecie ukazywania się miesięcznika ..Morze" i 25-lecie czasopisma "Żagle i Jachting Motorowy" W tym też roku kolejny Polak kpt. A. Urbańczyk na jachcie ..Mord IV dokonał samotnego opłynięcia kuli ziemskiej łz San Francisco do San Francisco), a kpt. L. Mączka na jachcie